ارزش دانشمند ودانش

• علی (ع) درباره ی ارزش علم و تفاوت افراد عالم و غیر عالم فرموده است : کاش میدانستم کسیکه از علم بی نصیب مانده چه چیز بدست آورده است. و آنکس که از علم بهره مند شده چه چیز بدست نیاورده است.

منبع : شرح ابن ابی الحدید ، جلد 20 ، ص289، کلمه ی 299

• علی (ع)فرموده است :در علم و ادب بکوشید چه آنکه عالم ، عزیز و گرانقدر است ، اگر چه خاندان بزرگی منتسب نباشد ، اگر چه فقیر بی بضاعت باشد ، و اگرچه جوان باشد.

منبع : شرح ابن ابی الحدید ، جلد 20 ، ص 332،کلمه ی 814

• رسول اکرم (ص) فرمود : اطاعت از فرمان الهی و پرستش ذات اقدس او بر اثر علم است ، خیر دنیا و آخرت در پرتو علم بدست می آید ، و شرّ دنیا و آخرت از جهل و نادانی دامنگیر انسان میشود.

منبع : بحار ،جلد1،ص64

• علی (ع)فرموده است :شایسته ی مرد عاقل آنست که نظر صائب خردمند را بر اندیشه خود بیفزاید و دانش خویش را بعلم دانشمندان پیوند دهد.

منبع : غررالحکم ،ص384

• علی (ع)فرموده است :به هر نسبت که دانش آدمی زیادتر میشود توجه خود را بنفس خویش افزون میکند و برای نیل بسعادت و صلاح سعی و کوشش خود را بکار میاندازد.

منبع : مستدرک 2،ص310

• علی (ع) در ضمن وصایای خود به حضرت حسین (ع) فرموده : خوشبخت و رستگار کسی است که علم وعملش ،دوستی و دشمنیش ،گرفتن و رها کردنش ، سخن گفتن و سکوتش ،رفتار و گفتارش تنها بر اساس رضای الهی استوار باشد و بر خلاف امر پروردگار قدمی برندارد.

منبع : تحف العقول ،ص91

علم و عمل

• رسول اکرم (ص) فرمود : ای اباذر ، در قیامت بدترین مردم نزد پروردگار عالمی است که در جهان از دانش خود عملاً استفاده نکرده و از آن پیروی ننموده است . و در حدیث دیگر فرمود:

منبع : لئالی اللخبار ص192

• شدیدترین عذاب در قیامت برای عالمی است که بعلمش عمل ننموده و دانشش، او را بهره مند نکرده است.

منبع : مجموعه ی ورّام جلد 1 ص220

عقل و علم

• علی (ع) فرموده است : عقل که غریزه ی اختصاصی انسان و از سرمایه های طبیعی بشر است با علم آموزی و تجربه اندوزی افزایش می یابد.

منبع : غررالحکم ،ص67

• و نیز فرموده است : که تحصیل علم و دانش مایه ی تقویت و تأیید عقل آدمی است.

منبع : مستدرک 2،ص287

•  امام صادق (ع) فرموده است : مطالعه ی بسیار و پی گیر در مسائل علمی ، باعث شگفتی عقل و تقویت نیروی فکر و فهم است.

منبع : بحارز 1،ص52

• علی (ع) فرموده است : هر آن علمی که مورد تأیید و امضاء عقل نباشد گمراهی و ضلالت است.

منبع : غررالحکم ،ص546

• علی (ع) فرموده است : چه بسا مردم عالمی که عملشان باعث قتل و نابودی آنان شد.

منبع : فهرست غرر،ص269

• علی (ع) فرموده است : علمی که با آنان هدایت خود را فاسد و تباه سازی بدترین علم است.

منبع : غررالحکم ،ص444

غرور علم

• علی (ع) فرموده است : شایسته است انسان عاقل ، خویشتن را از مستی ثروت ، از مستی علم ودانش ، از مستی تمجید و تملّق ، از مستی جوانی مصون نگاه دارد . زیرا هر یک از این مستی ها مسموم و پلیدی دارد که عقل را زائل می کند و آدمی را خفیف و بی شخصیّت مینماید.

منبع : غررالحکم،ص862

تجربه و علم

• علی (ع) فرموده است : هر کس از وقایع گذشتگان عبرت بگیرد بینا میشود ، کسی که بصیرت و بینائی پیدا کرد می فهمد ، و آنکس گه فهمید عالم میشود.

منبع : سفینه ((عبر))ص146

• علی (ع) فرموده است : تجربه های زندگی ، دانش مفید و ثمر بخشی است.

منبع : غررالحکم، ص35

• و نیز فرموده است : تجربیّات ، به مردم دانش تازه می آموزد.

منبع : بحار 1،ص43

• امام صادق (ع) فرموده است : انسان عاقل از یک سوراخ دوبار گزیده نمی شود یعنی انسان عاقل همواره تجربیّات خود را بخاطر میسپارد و عملاً به کار می بندد و اگر یک بار اشتباه کرد دوبار آنرا تکرار نمی کند.

منبع : تحف القول ،ص96

تعلیم و تعلّم

• رسول اکرم (ص) مشاهده کرد که در مسجد، دو مجلس تشکیل شده است ، یکی مجلس علم که در آن از معارف اسلامی بحث میشود و دیگری مجلس دعا که در آن خدا را میخوانند. رسول اکرم فرمود : این هر دو مجلس خوب و مورد علاقه ی من است . آن گروه دعا میکنند و این گروه درس میخوانند و درس میگویند ، ولی گروه علمی برتر و بالاتر از گروه دعا هستند و من از طرف پروردگار برای تعلیم مردم ، مبعوث شده ام. سپس رسول اکرم (ص) به گروه معلّمین و محصّلین پیوست و با آنان در مجلس علم نشست.

منبع : بحار ،جلد1،ص64

• علی (ع) فرموده است : ای گروه جوانان، شرف انسانی و سجایای اخلاقی خود را با ادب آموزی و تربیت محافظت نمائید و سرمایه ی گرانبها ی دین خویشتن را با نیروی علم و دانش از دستبرد ناپاکان و خطرات گوناگون بر کنار نگاه دارید.

منبع : تاریخ یعقوبی ،ص152

• امام باقر (ع) از رسول اکرم (ص) حدیث کرده است که فرموده : صبح کن و روزت را بگذران که یا عالم باشی یا علم آموز ، بپرهیز از اینکه عمرت در لذائذ غفلت زا و کامجوئیهای زیانبخش سپری گردد.

منبع : مشکوةالانوار ،ص133

• علی (ع) فرموده است : سزاوار است انسان عاقل رأی خردمندان را به رأی خود بیفزاید و دانش علماء را بر دانش خویش اضافه نماید.

منبع : غررالحکم ،ص384

•  علی (ع) فرموده است : کسیکه در آموخته های خود بسیار بیندیشد دانش خود را استوار ساخته و بفهم مطالبی که نمی فهمد نائل میگردد.

منبع : فهرست غرر، ص 316

•  امام صادق (ع) فرموده است : دوست ندارم جوانی از شما را ببینم مگر آنکه صبح کند و رفت و آمدش در یکی از این دو حالت باشد : یا عالم یا محصّل . کسی که چنین نباشد در انجام وظیفه کوتاهی کرده وخودداری از اداءِ وظیفه ، تضییع حق انسانیت است و چنین تضییعی گناه است و جایگاه گناهکار در آتش خواهد بود.

منبع : بحار ، جلد 1، ص55

•  رسول اکرم مشاهده کرد که گسترش فتوحات مسلمین و توسعه ی امور نظامی حکم میکند که بعضی از اصحابش با سلاح های جدید آشنا شوند و طرز استفاده از آنها را بیاموزند ، بهمین جهت دو نفر از اصحاب خود را به ((جرش)) که یکی از روستاهای یمن بود فرستاد تا از آنجا وسائل یادگیری و تعلّم خود را فراهم آورند.

منبع : الاسشلام و الحضار العربیه ، ص103

طالبان علم

• امام صادق (ع) فرموده است : طالبان علم، سه گروه اند و تو آنان را به ذات و صفاتشان بشناس : گروهی برای کارهای جاهلانه و بحث های خصومت آمیز درس می خوانند . گروهی برای گردن فرازی و فریبکاری تحصیل می کنند ، و گروه سوّم ، علم را برای فهمیدن و تعقّل کردن فرا میگیرند.

گروه اول با سخنان خود مردم را می آزارند و در بحث های علمی مجادله و لجاجت میکنند ، اینان درس میخوانند تا در مجلس عمومی با حضور مردم سخن علمی بگویند ، معلومات خود را به رخ این و آن بکشند و با نیروی دانش دیگران را شکست دهند و برتری خود را اثبات نمایند.

گروه دوم وقتی بااقران و امثال خود مواجه می شوند ، تکبّر می کنند و بر اثر غرور علمی ،آنان را با دیده ی تحقیر می نگرند و موقعیکه با ثروتمندان پست تر از خود بر خورد مینمایند به مکر و فریب دست می زنند و تملّق می گویند تا توجه آنان را به خود جلب کنند و از ثروتشان بهره مند کردند.

واضح است که تنها گروه سوّم در تحصیل علم ، هدف صحیح و منزّه دارند و ممکن است در پرتو دانش خود به کمال انسانی نائل گردند، ولی گروه اوّل و دوّم گرچه درس می خوانند و از پی تحصیل علم می روند امّا اخلاق بد و رفتار ناپسندشان سدّ راه سعادت آنها است و نمی توانند از معلومات خویش به شایستگی استفاده نمایند.

منبع : کافی ،جلد1،ص49

• علی (ع) فرموده است : تملّق گفتن و حسد بردن از خلقیات مردم با ایمان نیست مگر در راه فرا گرفتن علم و دانش.

منبع : تحف العقول ص207

پرسش و علم

• حضرت رضا (ع) فرمود : علم گنجینه های کمال است و کلیدهای آن گنجینه ها پرسش کردن است.

سواد آموزی

• آنکس که ساعتی به ذلّت علم آموزی تن ندهد در همه ی عمر گرفتار ذلّت و خواری جهل خواهد بود.

منبع : بحار جلد 17 ص46

•  علی (ع) فرموده است : کسیکه چیزی را نمی داند حیا نکند از اینکه آن را بیاموزد.

منبع : بحار، جلد 1 ،ص57

• علی (ع) فرموده است : البته هیچ کس حیا نکند از اینکه اگر چیزی را نمیداند یاد بگیرد.

منبع : نهج البلاغه فیض ص 1113

• علی (ع) فرموده است : هیچ کس حیا نکند وقتی از او بپرسند  چیزی را که نمیداند صریحاً بگوید نمیدانم. اولیاء اسلام در مواردی بسیاری مردم را از حیاء احمقانه و حجالت کشیدن های بی مورد بر حذر داشته اند.

منبع : : نهج البلاغه فیض ص 1113

مهار علم

• حضرت امام حسن مجتبی (ع) روزی فرزندان خود و فرزندان برادر خود را دعوت کرد و به آنان فرمود : همه ی شما کودکان اجتماع امروز هستید و امید می رود که بزرگان اجتماع فردا باشید ،دانش بیاموزید و در کسب علم کوشش کنید و هر کدام که حافظه ی قوی ندارید و نمی توانید در مجلس درس مطالب استاد را ضبط کنید آنها را بنویسید و نوشته ها را در منزل نگهداری نمائید تا در موقع لزوم مراجعه کنید.

منبع : بحار جلد 1 ص 110

اجتماع و تحصیل علم

•  علی (ع) فرموده است : در خردسالی علم بیاموزید تا در بزرگسالی به برتری و سیادت نائل آئید.

منبع : شرح بن ابی الحدید 20، کلمه ی 98 ، ص 267

• و نیز فرموده است : کسیکه در کوچکی تحصیل علم نکند در بزرگی تقدّم اجتمکاعی نخواهد داشت .

منبع : غررالحکم ، ص 697

• علی (ع) فرموده است : علم و دانش بیش از مقداری است که قابل احاطه باشد و یک فرد نمی تواند بر همه ی آنها واقف گردد پس از هر علمی بهتر و شایسته ترش را فرا گیرید.

منبع : فهرست غررالحکم، ص 265

•  و نیز فرموده است : بهترین مطالبی که شایسته است جوانان یاد گیرند چیز هایی است که در بزرگسالی مورد نیاز باشد و بتوانند در زندگی اجتماعی از آموخته های دوران نو جوانی خود استفاده نمایند.

منبع : شرح بن ابی الحدید 20، کلمه ی 817

• امام صادق (ع) فرموده است : کسیکه تحصیل علم می کند برای آنکه به مردان عالم فخر فروشی نماید ، یا به جنگ بی سوادان برود و آنان را شکست دهد ، یا آنکه به وسیله ی علم ، مردم را به خود متوجه کند و بگوید من رئیس شما هستم ، جایگاه چنین انسانی از آتش خواهد بود.

منبع : مستدرک ،جلد 2 ،ص322

تغذیه جان

• علی (ع) میفرمود : چرا مردم موقع غذا خوردن در شب چراغ روشن میکنند تا با چشم خود ببینند چه طعامی می خورند ولی در تغذیه ی روانی خود همت ندارند که چراغ عقل را با شعله ی علم روشن کنند تا از غذای آلوده مصون بمانند و دچار عوارض نادانی و گناه در عقاید و اعمال خود نشوند.

منبع : سفینه (طعم) ص84

رشد علمی

• از حضرت امام سجّاد (ع) درباره ی توحید سؤال شد در جواب فرمود : خدا میدانست که در آخر زمان افراد عالم و مردان دقیق و کنجکاو خواهند آمد . خداوند ((قُل هوَ الله اَحَدٌ )) و چند آیه از سوره ی حدید را تا ((وَ هُوَ علیمٌ بِذاتِ الصُّدور )) نازل فرمود.

جمله ی ((وَ ما یَنزِلُ مِنَ السَّماءِ و ما یَعرُجُ فیها)) از سوره ی حدید و جزءِ آیات پیش از ((علیمٌ بِذاتِ الصُّدور)) است که در حدیث حضرت علی بن الحسین (ع) آمده است . اینکه امام سجّاد (ع) در فهم این آیه ، به عمق دانش مردمی در آخر زمان اشاره می کند شاید ناظر به مطلبی باشد که دنیای امروز بدان متوجه شده است .

منبع : تفسیر برهان ، ص 1228

• علی (ع) مرد با ایمانی را مخاطب ساخت و فرمود : علم و ادب ارزش وجود تو است . در تحصیل علم کوشش نما ، چه به هر مقداری که بر دانش و ادبت افزوده شود قدر و قیمتت افزایش می یابد.

منبع : مشکوة الانوار ، ص 135

مجموعه رشته شيمي (شيمي محض، شيمي کاربردي، شيمي دبيري) در مقاطع کارشناسي، کارشناسي ارشد و دکتري از مجموعه رشته هاي علوم پايه است. که اهميت و جذابيت خاص خود را داراست. بدون شک علوم پايه، پايه تمامي علوم و کاربردها در جامعه است. کار در زمينه علوم پايه و تحقيقات و سرمايه گذاري در آن جزو افتخارات خاص هر ملتي است. اين رشته توسط داوطلبان آزمون سراسري که در گروههاي رياضي و تجربي تحصيل کرده اند انتخاب مي گردد. سابقه طولاني اين علم در زندگي بشر گوياي اهميت خاص آن براي اوست. اين علم در طول تاريخ، بخصوص در دهه هاي اخير،توسعه روز افزوني را طي نموده است. اختصاص جوايز بزرگ در سطح جهاني به اين رشته (ازجمله جايزه نوبل) گوياي اهميت شايان اين رشته تحصيلي است. علم شيمي پايه اي است براي ديگر علوم تجربي، به طوري که امروز، گستردگي علم شيمي به حدي است که نمي توان آن را از شاخه هاي ديگر تحصيل مجزا و حد و مرزي براي آن مشخص نمود. اهميت و کاربرد شيمي در پزشکي، دارو سازي، کشاورزي، صنايع غذايي، علم مواد، راه و ساختمان، صنايع پلاستيکي، رنگ و رزين و... بر هيچ کس پوشيده نيست. 
پيشرفتهاي اخير ايران در توسعه کارخانجات مادر مانند پتروشيمي، پالايشگاه، صنايع پلاستيکي، صنايعغذايي و دارويي نيز توجه خاص به اين رشته را ايجاب مي کند. افزايش سطح کيفيت محصولات، اعمالاستانداردهاي مطلوب، همگي نياز به ارتقاي دانش شيمي دارد. يک آزمايشگاه خوب در هر موسسه وکارخانه اي با يک شيمي دان خوب مي تواند بازدهي مطلوبي داشته باشد. اغلب آزمايشگاههاي کارخانجات مادر يا کارخانجات تبديلي معتبر در کشور توسط متخصصان و کارشناسان شيمي اداره مي شود. با عنايت به گسترش فراگير فرآيند توليد و توسعه، در کشور، توجه بيشتر به علم شيمي از ضروريات محسوب مي گردد. در حال حاضر، رشته شيمي در مقطع کارشناسي در سه گرايش: شيمي محض، شيمي کاربردي و شيمي دبيري در اغلب دانشگاههاي کشور ارائه مي گردد. خوشبختانه مقاطع تحصيلات تکميلي در گرايشهاي متفاوت اين رشته، در تعداد قابل توجهي از دانشگاههاي مملکت داير است و با توجه به سابقه طولاني رشته شيمي در دانشگاههاي ايران، توان علمي متخصصان اين رشته در وضعيت مطلوب و قابل قبولي است. 
تعريف و هدف 
دوره کارشناسي شيمي يکي از دوره هاي آموزش عالي است که داراي سه شاخه: شيمي محض، شيمي کاربردي و شيمي دبيري مي باشد. هدف آن، آموزش و تربيت کارشناسان متخصص در زمينه هاي آموزش شيمي در دوره هاي مختلف دبيرستاني، راهنمايي و تربيت کمک پژوهشگر، آماده نمودن دانشجويان براي ورود به دوره کارشناسي ارشد و دکتري در ارتباط با تربيت کادر آموزشي و پژوهشي مورد نياز دانشگاهها و موسسات تحقيقاتي و تربيت متخصصان مورد نياز صنايع شيميايي کشور است. 
کارشناسان شيمي علاوه بر داشتن واحدهاي مشترک درسي، واحدهاي اختصاصي شاخه خاص خود را مي گذرانند؛ البته دانشجويان براي انتخاب 15 واحد درسي حق انتخاب و آزادي عمل دارند (به جز گرايش دبيري که 3 واحد انتخابي دارند). با انتخاب درست اين واحدها، دانشجويان در گرايش تخصصي تري مانند: شيمي فيزيک، شيمي تجزيه، شيمي آلي، شيمي معدني، شيمي پليمر، بيوشيمي و ديگر گرايشها اطلاعات تخصصي تري را کسب مي نمايند. 
اهميت و جايگاه در جامعه
شيمي تنها علمي است که 104 عنصر طبيعت را همراه نام خود دارد و بررسي خواص، ساختمان، ترکيبات و اهميت آنها در محدوده علم شيمي است. از آن جايي که جهان مادي از اين عناصر تشکيلشده است، هيچ چيز در هيچ جا نمي توان يافت که بي نياز از علم شيمي باشد. به عبارت ديگر، آثارشيميايي در تمام کائنات يافت مي شود؛ به طوري که اگر لحظه اي فعاليتهاي شيميايي از کائنات حذف شود،بلافاصله همه چيز متوقف خواهد گرديد؛ ديگر نوري از خورشيد ساطع نخواهد شد،حياتي نخواهد بود، سوخت و سازي در بدن جانوران و گياهان انجام نخواهد گرفت و ... . همه تحولات مادي در جامعه به شيمي وابسته است. اگر واکنشهاي شيميايي نباشند هيچ گونه توليدي رخ نمي دهد، هيچ فعاليت اقتصادي وجود نخواهد داشت و هيچ ماده اي نخواهد بود که ساخت و سازي انجام گيرد. 
مجموعه آنچه بيان شد نشانگر اهميت شيمي و فرآيندهاي آن در جامعه است. فعاليتهاي عمده جامعه از جمله: کاربرد نفت، گاز، پتروشيمي، لاستيک، پلاستيک، صنايع غذايي، صنايع نساجي، دارويي، کشاورزي و... همگي شيميايي هستند. افرادي که در جهان در ارتباط با علم شيمي کار ميکنند بدون شک بيشتر از تمام علوم ديگر هستند.

بیست حدیث در باره علم ودانش

بخشی از مطالب فوق از احادیث پیامبر اکرم ص می باشد. 

1- ن و القلم و مایسطرون

2- علی گنجینه ی علم من است

3- زگهواره تا گور دانش بجو

4- آموختن علم برای هرزن و مرد مومن واجب است .

5- عالم بی عمل مانند کندوی بــی عسل

6- من شهر علم هستم و علی در آن هر کس می خواهد وارد شهر شود باید از درب آن وارد شود.

7- آفت علم جهل و نادانی  است .

8- علم دو گونه است علم فطری و اکتسابی ، اگر علم اکتسابیب هماهنگ با علم فطری نباشد سودمند نخواهد بود.

9- علم و عمل پیوندی نزدیک به هم دارند.

10- تا مرد سخن نگفته باشد        علم و هنرش نهفته باشد.

11- نزدیک ترین مردم به پیامبران داناترین آنان است .

12- بی ارزش ترین دانش است که برسر زبان ها باشد و با ارزش ترین علمی است که در اعضا و جوارح باشد.

13- علم را در نوشتن در بند کنید.

14- روز رساخیذ خداوند به بیسوادان چیزهایی می بخشد که به دانشمندان نمی بخشد.

15- بستن علم بر هر مسلمان و آنکه راپش نا اهلان نهدچنانست که گوهر  به  از آن آورند.

16-مردم دو دسته اند علم آموز و عالم و در غیر آن چیزی نیست .

            17-بهترین صدقه آن است خود علم بیاموزی و به دیگران (مسلمان) آموزش دهی

               18-دانشمندان وارث پیغمبراند و دانش را از آنها به ارث بردند.

                  19- جویای علم میان جاهل مانند زنده میان مرده .

                  20- بهترین امت من دانشمندان اند و بهترین دانشمندان امت بردبارانند.

انسان ، به سبب ویژگیهای بی نظیرش در میان همه موجودات ، عنوان اشرف مخلوقات را به خود اختصاص داده است. او استعداد خاص تفکر و یادگیری دارد که به او اجازه می دهد اعمال خاص انجام دهد . نتایج اعمالش را پیش بینی و ارزیابی کند .تغییر و تحولات گوناگون و سریعی را در عرصه علم و فناوری به وجود آورد. آنچنان که به قول تافلر دنیا را به دهکده ای تبدیل کند که اطلاعات را در سریع ترین زمان ممکن از قاره ای به قاره دیگر انتقال دهد .
بنابراین بر اثر پیشرفت سریع و غیر قابل انتظاری که در قلمرو دانش و فناوری طی چند قرن اخیر نصیب انسان شده است حجم اطلاعات و دانسته های بشری روز به روز به طور سر سام آوری در حال افزایش است. بر دانش آموزان و دانشجویان لازم است که هرچه سریعتر خود را با این تغییر و تحولات همگام سازند. در این راستا، بسیاری از دانش آموزان و دانشجویان کوشش زیاد می کنند . بسیار مطالعه می کنند اما به دلیل عدم توانایی در تمرکز حواس، هنگام مطالعه نمی توانند به نتیجه د لخواه دست یابند.

تمرکز در لغت یعنی تراکم ، فشردگی مجموعه، چکیده، تمرکز در اصطلاح یعنی حفظ و نگهداری توجه و تمرکز حواس ، روی موضوعی معین ، بدون تمرکز حواس ، یادگیری مثمر ثمر نخواهد بود . بنابر این همه افراد توانایی تمرکز دارند و چون تمرکز نسبی است یعنی کسی نمی تواند ادعا کند کاملا حواس پرت است ویا همیشه تمرکز حواس دارد.

تمرکز گاهی ساده است و گاهی مشکل. تمرکز در موضوع هایی که نیاز به تفکرو تجزیه و تحلیل دارند مشکل و تمرکز در موضوع هایی که جنبه ی تفریحی و سرگرمی دارند ، بسیار آسان است.

تمرکز حواس:

یعنی عوامل حواس پرتی را به حد اقل رساندن… تمرکز هر شخص به نسبت کاهش عوامل حواس پرتی او افزایش می یابد و بنا به تغییرات موقعیت ذهنی و محیطی او تغییر می کند . بیشتر افراد گمان می کنند که تمرکز یک امر ذاتی و تغییر آن ناممکن است ، در حالی که تمرکز یک امر اکتسابی است و باید هر روز پرورش و جهت داده شود و هر کس با هوش عادی خود می تواند به آن دست یابد. پس برقراری تمرکز حواس به میزان کاهش عوامل حواس پرتی بستگی دارد . یعنی هر چه عوامل مزاحم و مخل تمرکز بیشتر باشند توانایی حفظ تمرکز حواس کمتر است و بر عکس. لذا حواس پرتی ؛ یعنی خارج شدن از روند مطالعه یا جریان کا ری و فرو رفتن در افکار و تخیلات و یا انجام کار دیگر.

منشاء حواس پراگندگی:

حواس پرتی یا منشاء ذهنی و درونی دارد و یا منشاء بیرونی و محیطی

حواس پرتی درونی و ذهنی: عبارت است از اشکالات فکری انسان و اندیشه هایی که موانعی بر سر راه توجه دقیق به مطالعه و تمرکز حواس ایجاد می کنند. این موقع شامل مواردی از قبیل: درد، رنج، غم وغصه ، نگرانی، گرسنگی و تشنگی ، سردی و گرمی ، ترس و خشم و شادی ، سردرد و … می باشد

حواس پرتی بیرونی و محیطی:

آنچه که به محیط پیرامون فرد ارتباط پیدا می کند و یا تحریکات غیر عادی که توسط حواس مختلف انسان ایجاد می شوند مانند نور شدید و نور ضعیف ، صداهای ناهنجار، روشن بودن رسانه ای صوتی و تصویری و نظایر اینها ممکن است فرایند تمرکز حواس را با اشکال مواجه کنند. رهایی از حواس پرتی و ایجاد تمرکز حواس در افراد مختلف ، متفاوت است و به حالت درونی ، تجربه ها مکان و موقعیت آنها بستگی دارد. . برخی از افراد اظهار می دارند که من آدم کاملا حواس پرتی هستم و برخی دیگر می گویند نمی توانم تمرکز حواسم را به روی کاری حفظ کنم . در حالی که این تفکر غلط است و هیچ کس نباید خود را فردی کاملا حواس پرت یا فاقد تمرکز حواس بداند بلکه بهتر است وقتی که تمرکز حواس فردی دچار اختلال شد ، بگوید در این لحظه و در محیط فعلی حواس پرتی من بیشتر و میزان تمرکزمن کمتر است. لذا حواس پرتی بیشتر علل درونی دارد و به طبیعت خود فرد، ویژگیها، حالات روحی و روانی، و عادات فردی بستگی دارد.بی شک حواس پرتی بیرونی آسانتر از عوامل حواس پرتی درونی بر طرف می شود .پس می توان بدون توجه به عوامل محیطی مانند : سرو صدای زیاد، شلوغ بودن محیط و حتا داخل موترسرویس و هنگام مسافرت تمرکز حواس خود را حفظ کرد . اما نمی توان در حال گرسنگی و یا تشنگی شدید نگرانی و ناراحتی دگرگونی فکر و اندیشه با تمرکز مطالعه کرد و یا کار دیگری را با تمرکز انجام داد و مطالعات و یا تجربیات زیادی این موضوع را تائید کرده است که یک انسان می تواند در محل پر سرو صدا و نا آرامی با تمرکز و توجه کافی مطالعه کند.

روشهای تقویت تمرکز حواس:

تمرکز حواس هنگام مطالعه کلید اصلی و اساسی درک و فهم مطالب است. و کلید اساسی تمرکز حواس استفاده از روشهایی است که باعث تقویت و پرورش ومهارت در برقراری تمرکز حواس هنگام مطالعه می شوند. بنا براین بدون تمرکز حواس ممکن است درک و فهم مطلبی که فقط یک ساعت وقت لازم داشته باشد ، ساعتها وقت بگیرد اما به خوبی فهمیده نشود و امر مطالعه بی فایده است و اثر مثبتی نخواهد داشت. لذا کاربرد روشها و فنونی که به خواننده کمک می کند تا هنگام مطالعه فعال باشد ، تمرکز حواس را تقویت و مهارت فرد را در ایجاد تمرکز حواس هنگام مطالعه افزایش می دهد این روشها عبارتند از:

آمادگی برای مطالعه:

برای شروع مطالعه ، ابتدا بایستی خود را از جهات گوناگون آماده کرد، زیرا حداکثر آمادگی ، مقدمه ای برای علاقمندی به مطالعه، ایجاد تمرکز حواس و یادگیری بهتر می باشد. منظور از آمادگی پیدایش تمام شرایطی است که شخصی را قادر می سازد تا با اطمینان به موفقیت و اعتماد به نفس، به تجربه خاصی بپردازد .

آمادگی بدنی:

به رشد و تکامل طبیعی بدن ، تندرستی و نداشتن نقصهای بدنی مربوط است. گاهی وجود بیماریهایی مانند زخم معده، میگرن، سردرد و نظایر اینها باعث از بین رفتن تمرکز حواس و مانع مطالعه فرد می شود و فرد تا به دست آوردن تندرستی کامل قادر به برقراری تمرکز حواس و مطالعه ثمر بخش نیست و انگیزه کافی هم برای مطالعه ندارد
آمادگی ذهنی: آمادگی ذهنی را می توان از خصوصیاتی نظیر رشد گویای سالم ، قدرت تفسیرو تعبیر اشکال ، توانایی درک همانندیها و نا همانندیها میان کلمات و … شناخت دانست .

آمادگی اجتماعی:

به ماهیت و وسعت تجارب فرد بستگی دارد که می توان آنرا با تجربه و تحلیل زمینه خانه و خانوادگی ، محیط وسیع اجتماعی که او در آن تجربه اندوخته است و تربیت پیشین او تعیین کرد.

آمادگی روانی:

آمادگی روانی به شکل پیچیده ای با رشد و تکامل بدنی ، ذهنی و اجتماعی آمیخته است . خستگی، بی قراری ، بی تابی، کوتاهی زمان، دقت نداشتن تمرکز در مطالعه ، واکنشهای منفی نسبت به خود و دیگران ، ضعف اعتماد به نفس و نظایر آنها همگی نشانه نبودن آمادگی روانی ، بدنی ،ذهنی و اجتماعی دانش آموزان و دانشجویان ، اجرای برنامه های آموزشی ، تمرکز حواس و فرایند یادگیری را آسانتر و مطلوبتر می کند

۲-داشتن علاقه به مطالعه:

مطالعه ثمر بخش از دو عامل متاثراست: یکی علاقه نسبت به مطالب خواندنی ، دیگر کاربرد ماهرانه فنون مطالعه نسبت به مطلب خواندنی سبب می شود تا شخص به مطالعه بیشتر بپردازد ، مطالعه بیشتر منجر به بهتر شدن فنون مطالعه می شود ، کاربرد فنون بهتر ، مطالعه را آسانتر ، سریعتر و لذت بخش تر می سازد؛ در نتیجه علاقه خواننده نسبت به مطالعه افزایش می یابد. پس تا زمانی که فرد تمایل یا علاقه به انجام کاری نداشته باشد نمی تواند برانگیخته شود. لذا وقتی خواننده به موضوعی علاقه مند می شود، خود به خود بر آن تمرکز می کند، بیشتر دقت می کند و به راحتی مطالب را به حافظه می سپارد و بعدا هم خیلی راحت به خاطر می آورد .پس ازعلاقه پیدا کردن نسبت به مطالب، گام بعدی تعیین هدف مطالعه است زیرا هدف زیر بنای انجام کاری است و به فعالیت انسان جهت و نیرو می دهد . هدف ارزشمند، فرد را به خواستن و طلب کردن وادار می کند و نیروی لازم را برای فعالیت در وی بوجود می آورد وسبب پیدایش تمرکز در او می شود . لذا هر فرد برای مطالعه باید هدف مشخصی داشته باشد.« زیرا تعلیم و تربیت علم اهداف است و همه بر این باورند که بدون داشتن هدف، یادگیری کاری بس دشوار و غیر ممکن است» همانطور که فرانکین معتقد است انسان بدون هدف مانند گلوله ای است که بدون هدف شلیک می شود . علاوه بر آن مطالعه بدون هدف یکی از عادات غلط مطالعه بشمار می رود .

تعیین زمان و مکان مطالعه:

یکی از راه های برقراری تمرکز حواس این است که مطالعه در آن ساعت از روز انجام گیرد که برای فرد مناسبتر است. اما تعیین مناسبترین زمان برای مطالعه کاری دشوار است و به عادات فردی بستگی دارد. برخی افراد عادت دارند تا نیمه های شب بیدار بمانند و با استفاده از سکوت و آرامش شبانه با خیالی راحت و آسوده مطالعه کنند برخی دیگر عادت دارند شب زود بخوابند و صبح زود از خواب بیدار شوند وبه مطالعه بپردازند. با این توصیف تعیین زمان و مقدار مطالعه باعث آگاهی از تمام زمینه مطالعه ، برقراری تمرکز حواس، عدم سردرگمی، جلوگیری از اتلاف وقت و انرژی و فهم بهتر مطالب می شود.

وا لتر پارک در کتاب خود به نام « چگونه درس بخوانیم؟» چنین می نویسد: « موفقیت یا عدم موفقیت شما در تحصیلات دانشگاهی ، مستقیما به این امر بستگی دارد که چگونه از وقت خود استفاده می کنید ؟ موفقیت در دانشگاه و البته در مقاطع تحصیلی پایین تر نیز بستگی به استفاده اشتباه از زمان دارد .» «محیط آشنای یک اتاق مشخص، در حین مطالعه موجب انصراف کمتر و تمرکز بیشتر حواس می شود ،زیرا لوزم آن اتاق هر روز پیش چشم شما است و کمتر توجهتان را به خود جلب می کند . به علاوه اگر هر روز به وقت مطالعه در اتاق معینی بودید کم کم ذهنتان عادت می کند که به محض رسیدن به آن اتاق آماده تمرکز حواس و فراگیری شود. » بنا براین ثابت بودن مکان مطالعه و مشخص بودن آن به علت دسترسی به آن و فراهم بودن وسایل مورد نیاز از قبیل کتب درسی ، دفاتر، کتاب لغت، خط کش، قلم و نظایر آن جهت مطالعه موجب تمرکز حواس بیشتر و آمادگی ذهنی هنگام مطالعه می شود. پس یکی از بهترین راه های برقراری تمرکز اختصاص دادن یک اتاق مجهز به آنچه لازم دارید ، در موقع مطالعه است. این اتاق خیلی زود مناسب تمرکز و یادگیریتان شده و کار شما را به طور خودکار راحت تر می کند و بعد برایتان یک عادت مفید می شود. « برای داشتن تمرکز به هنگام مطالعه ابتدا باید خود را از دنیای خارج جدا کنید و محیط مناسبی برای مطالعه بر گزینید . چنین محیطی باید آرام، روشن و دارای هوای مناسب باشد. هیچ چیز به اندازه سر و صدا ، خسته کننده و مانع تمرکز حواس نیست. ایجاد محیط کار مناسب، به دلیل ایجاد آرامش و شرایط مناسب اهمیت دارد و زمینه ای است برای تمرکز و دقت» یادبگیر که بگویی «نه»:

« زمانیکه تصمیم گرفتید باید مطالعه کنید اما دوستان یا هم اتاقی های شما در خواست می کنند که دور هم جمع شوید ؛ هنر گفتن «نه» را در خود تقویت کنید . اگر این اراده در شما ضعیف است ، می توانید روی در اتاق مطالعه خود بنویسید « مزاحم نشوید» اگر موفق نشدید می توانید کارهای دیگری انجام دهید که نشان دهد شما دوست ندارید که کسی باعث از هم گسیختن افکار شما شود».

ترک افکار منفی و داشتن افکار مثبت:

مطالعه عمیق و یادگیری ثمر بخش وقتی حاصل می شود که فرد تصور مثبتی از خود داشته باشد و به خود اعتماد کند . زیرا اعتماد به خود در موفقیت مؤثر است و مهارت را بیشتر و نیرو را افزایش داده و مغز را سالمتر می کند . وقتی می خواهید کاری انجام دهید از گفتن کلماتی همانند : نمی خواهم ، نمی دانم، نمی توانم بپرهیزید. جمله« این کار محال» است را از دفتر زندگی خود خط بزنید ، ترس و بدگمانی و بی ارادگی را از ذهن خود دور کنید . هرگز به خویشتن اجازه ندهید که هیجانات و افکار منفی شما را در خود غرق سازد و تمرکز حواس شما را مختل کند. اعتماد به نفس داشته باشید و پیوسته به نزد خود تکرار کنید که قادر به انجام کار هستم ، می توانم انجام دهم و باید انجام دهم . بدین طریق تفکر مثبت را در خود پرورش دهید. قوی بودن اعتماد به نفس احساس شعف و شادی را در شما بوجود می آورد و در حالت شادمانی از تمرکز حواس خوبی برخوردارید. بهتر فکر می کنید، بهتر مطالعه می کنید و نتیجه کارتان بهتر می شود.

مارگریت کوربت می نویسد « انسان در بحر اندیشه های خوشایند حافظه بهتری پیدا می کند و ذهن در حالت آرامی قرار می گیرد و میل به یادگیری را در خود بوجود می آورد» لذا خود پنداری مثبت مهمترین کمک برای تمرکز و یادگیری است اگر بتوانیم تصورات غلط ومنفی را از ذهن خود دور نموده و تصورات مثبت را جایگزین کنیم ، می توانیم علاقه به مطالعه و یادگیری را در خود ایجاد کنیم چرا که علاقه به مطالعه شرایط اصلی و اساسی ایجاد تمرکز حواس به هنگام مطالعه است .آلفردآدلر روانشناس مشهور ، در دوره جوانی در درس ریاضی بسیار ضعیف بود
. معلمش این موضوع را با والدینش در میان گذاشت آنها باور کردند که

آد لر در درس ریاضی ضعیف است ، آدلر هم این موضوع را پذیرفته بود . یکی از روزها که معلم مسئله ای را روی تخته نوشته بود و شاگردان کلاس از حل مسئله عاجز مانده بودند ، آدلر جواب مسئله را پیدا کرد ، پای تخته رفت و در میان حیرت همگان مسئله را حل کرد . فهمید که توانایی درک و فهم مطالب درس ریاضی را دارد ، استعدادش را باور کرد، تصورات مثبت را جایگزین تصورات منفی کرد و از آن به بعد یکی از دانش آموزان ممتاز درس ریاضی شد

طرح سئوال:

طرح سئوال یکی از شیوه های مطالعه دقیق و فعالانه است که در تمام اوقات مطالعه، مفید است. طرح سئوال پیش از مطالعه دقیق، فرد را وادار می کند تا به طور فعالانه و با تمرکز و دقت کافی و با انگیزه و علاقه به مطالعه بپردازد . طرح سئوال هنگام مطالعه یکی از روشهایی است که خواننده را فعال و به طور عمقی او را در گیر مطالعه می کند وسبب برانگیختن جدیت و تلاش وی به هنگام مطالعه می شود و فرد برای یافتن پاسخ به سئوالات بایستی تمرکز حواس خود را حفظ نماید ، زیرا در هنگام مطالعه ، نمی توان بدون تمرکز پاسخ سئوالات را پیدا کرد. بعد از خواندن مطالب با طرح سئوال می توان میزا ن فراگیری خود را ارزش یابی نموده و به نقاط قوت و ضعف خود پی برد و سبب ایجاد نظر انتقادی نسبت به مطالب در فرد می شود. خواننده در مطالعات بعدی برای از بین بردن نقاط ضعف خود با دقت و تمرکز بیشتری مطالعه می کند.

- آگاهی از شیوه های صحیح مطالعه و یادگیری:

« برخی از والدین به طور مدام به فرزندان خود می گویند درس بخوانید، مطالعه کنید، ولی هرگز نمی گویند چگونه مطالعه کنید و روشهای صحیح مطالعه را نمی دانند» بنابر این آگاهی از شیوه های صحیح مطالعه و یادگیری چون:تند خوانی ، عبارت خوانی، خواندن اجمالی ، خواندن تجسمی، و … به خواننده کمک می کند تا تمرکز حواس خود را هنگام مطالعه حفظ نمایند
تند خوانی:
تند خوانی باعث توجه و تمرکز بیشتر و فهمیدن مطالب و در نتیجه باعث یادگیری بهتر می شود . فکر و ذهن ما قادر است هزاران کلمه را در دقیقه از خود عبور دهد ولی اگر سرعت مطالعه ما پائین باشد، ذهن وقت اضافی می آورد و ناچار به این شاخه وآن شاخه می پرد و در نتیجه حواس پرتی ایجاد می شود . اما مطالعه سریع و یا تند خوانی فرصت جولان به ذهن نمی دهد و سبب برقراری تمرکز حواس هنگام مطالعه می شود.
عبارت خوانی :

عبارت خوانی یعنی خواندن عبارات و جملات به عوض خواندن کلمات . عبارات خوانی به نوع دیگری به تمرکز حواس کمک می کند از این طریق خواننده باید با سرعتی که نزدیک به سرعت اندیشیدن اوست . بخواند، اگر سرعت آنقدر کم باشد که ذهن از حالت فعال بودن باز بماند ، احساس دلزدگی ایجاد می شود و چیزهای دیگری ذهن فرد را مشغول می کند و از روند مطالعه خارج می شود . بنا بر این اگر سرعت خواندن با سرعت اندیشیدن هماهنگ باشد باعث افزایش تمرکز حواس می شود.

خواندن اجمالی:

روش خواندن اجمالی مبتنی است بر یک نمونه گیری سریع از نکات اساسی و صرف نظر کردن از جزئیات، در این روش خواننده مطالب را سازمان بندی می کند ، آنگاه هدف از مطالعه خود را مشخص نموده و مقدار زمان مطالعه و میزان دشواری کتاب را تخمین می زند و سپس از طریق سئوال کردن کنجکاوی ، علاقه، دقت و تمرکز حواس فرد ، افزایش میابد.

خواندن تجسسی:

منظور از روش تجسسی طرح انواع سئوالات جزئی و کلی و مطالعه عمیق و اثر بخش در جهت دست یافتن به پاسخ این سئوالات است … کسی که به دنبال چیزی می گردد به احتمال بیشتری آن چیز را پیدا می کند لذا هدف خواندن تجسسی افزایش دامنه تمرکز و درک عمیق تر معانی است . به همین دلیل خواندن تجسسی تمرکز حواس و علاقه فرد را افزایش می دهد و به او کمک می کند تا مطالب دشوار را تجزیه و تحلیل نموده و آنها را بهتر بفهمد. فهمیدن مطالب موجب تحکیم آنها در حافظه می شود پس خواندن تجسسی برای غلبه بر تنبلی ، حالت کسلی، پرتی حواس، از طریق تحریک حس کنجکاوی و شرکت فعالانه در مطالعه به کار می رود.

- جدیت در مطالعه:

به محض نشستن پشت میز مطالعه خواندن را با جدیت شروع کنید ، چرا که اگر سریع مشغول به کار مطالعه شوید ، تمرکز حواس زود به دست می آید « این ضرب المثل چینی را به یاد داشته باشید که: فتح ستارگانی که هزاران فرسنگ از ما دور هستند با بر داشتن قدم اول امکان پذیر است» شک و تردید حاصلی جز حواس پرتی یا انحراف حواس و تسلیم به تخیلات واهی ندارد ، اجازه ندهید چیزی جز مطالعه ذهن شما را مشغول کند . با خود تصمیم بگیرید تا مقدار زمانی را برای مطالعه مشخص کنید و خود را به مدت زمانی خاص محدود کنید . در این زمان از مطالعه دست نکشید ، به مطالعه ادامه دهید ، اما زمان مطالعه را طولانی نکنید بیهوده وسواس به خرج ندهید ، بهانه تراشی نکنید به خود تلقین کنید که فرد با اراده ای هستید و می توانید هر درسی را به خوبی یاد بگیرید. جدی باشید و با علاقه و انگیزه مطالعه کنید تا هنگام مطالعه دچار حواس پرتی نشوید.

استفاده از رهنما:

یکی از شیوه های برقراری تمرکز حواس، استفاده از یک رهنما چون ؛ انگشت سبابه، مداد و … به هنگام مطالعه است . زیرا استفاده از یک رهنما هنگام مطالعه باعث تمرکز حواس بهتر ، افزایش سرعت مطالعه، عادت به روان خواندن، جلوگیری از برگشت دوباره خوانی و اتلاف وقت و جلوگیری از خستگی چشم و ذهن می شود.

خط کشیدن زیر مطالب مهم:

استفاده از این روش یکی از شایعترین راهبردی است که اغلب دانش آموزان و دانشجویان از آن استفاده می کنند.

لذا هنگام مطالعه باید با استفاده از یک مداد ، ایده ها و مطالب مهم و اساسی را علامتگذاری نمود. زیرا برای مشخص نمودن ایده ها و مطالب مهم و اساسی و خط کشیدن زیر آنها لازم است با تمرکز حواس و دقت خاصی به مطالعه مشغول شد. پس خط کشیدن زیر مطالب مهم باعث برقراری تمرکز حواس و جلوگیری از حواس پرتی می شود

یاداشت برداری هنگام مطالعه:

یاداشت برداری نوعی تکرار درس است که هم سبب تمرکز حواس و هم موجب بیشتر به خاطر سپردن مطالب می شود . یاداشت برداری خوب ، کاری جدی و فعال است که با اندیشیدن ملازمه دارد ، لذا برای یاداشت برداری باید هنگام مطالعه فعال بود و لازمه فعال بودن ، داشتن تمرکز حواس است و برای برقراری تمرکز حواس جهت نوشتن ، هماهنگی چشم و مغز به منزله نوعی یادگیری تجسمی چند بعدی با قدرتی بی نظیر است که تمرکز حواس را تقویت نموده و فهم مطالب و سرعت یادگیری را افزایش می دهد.

پیشنهادات:

سعی کنید با ایجاد انگیزه های نیرومند و در نظر گرفتن اهدافی که برایتان مهم و جالب توجه است نسبت به مطالعه در خود شوق و علاقه ایجاد کنید. زیرا علاقه داشتن نسبت به موضوعی سبب تمرکز حواس در هنگام مطالعه آن موضوع می شود.

موقعیتهایی که نمی توانید در آنها تمرکز حواس داشته باشید ، تجزیه و تحلیل کنید ، احساسات خود را مورد بررسی قرار دهید و بدانید که چه عواملی افکار شما را دگرگون می کنند. افکار منفی و بیمارگونه را از خود دور کنید و هر موقعیت را تا حدی که می توانید به طور منطقی تعبیر و تفسیر کنید.

موضوعهای مطالعاتی خود را تقسیم بندی کنید یعنی هر موضوعی را که می خواهید مطالعه کنید، آن را به قسمتهای کوچکتر تقسیم کرده و به تدریج در زمانهای مختلفی آنها را مطالعه کنید.

هر وقت مصمم شدید مطالعه کنید یا کار دیگری انجام دهید ، بکوشید بر عزم خود پا بر جا باشید تا آن کار را به اتمام برسانید .

زمانهای مطالعه خود را با فعالیتهای متنوع تقسیم نمائید تا اینکه بتوانید تمرکز حواس خود را برای مدت زمان طولانی تری حفظ کنید و مطالعه را در آن ساعت از روز انجام دهید که برای شما مناسب تر است .

استفاده از یک استراحت کوتاه در هر ساعت، انرژی لازم برای حفظ تمرکز حواس را برای مدت زمانی طولانی تری در اختیار فرد می گذارد.

هرکاری به جای خویش نیکوست پس برنامه مطالعاتی داشته باشید و برای هر کاری وقت به خصوص تعیین کنید.
-با آگاهی ازفنون مطالعه بکارگیری آنها در هنگام مطالعه در خود ایجاد تمرکز کنید زیرا کاربرد فنونی که خواننده را در عمل مطالعه فعال می سازد، کلید اساسی ایجاد تمرکز است.

به جای اینکه بکوشید دنیای خارج را تغییر دهید ، خود را تغییر دهید و لازم نیست که دیگران ویا رفتار آنها را مطابق دلخواه خویش تغییر داده شوند.

چند برگ کاغذ روی میز مطالعه خود داشته باشید و مواردی از افکار منحرف کننده و مزاحم را یاداشت کنید و بعد از مطالعه نسبت به حل آنها در حد امکان اقدام نمائید
ممکن است حواس پرتی شما ناشی از گرسنگی و تشنگی شدید، بی خوابی ، خستگی، و یا علت یا علل درونی دیگری باشد، در چنین موقعیتی هرگز مطالعه نکنید.

هنگام مطالعه لباس راحتی به تن کنید ، لباسی که نه بسیار زبر باشد نه بسیار نرم ، نه بسیار گشاد باشد نه بسیار تنگ.
مطالعه در حالتهایی نظیر دراز کشیدن ، به پشت خوابیدن، در حال راه رفتن تکیه زدن به دیوار و امثال اینها مفید نمی باشد. زیرا در چنین موقعیتهایی نمی توان تمرکز حواس خود را حفظ نمود ، بنا بر این هنگام مطالعه سعی شود خم شدن کمر عادت نشود و فاصله کتاب تا چشم سی سانتیمتر باشد

محرکهای محیطی از قبیل صدای رادیو، تلویزیون، تیلفون، و… که باعث حواس پرتی شما می شوند از موقعیت مطالعه خود حذف کنید.
<br style="margin: 0px; padding: 0px; list-

:: بازدید از این مطلب : 387

ده دانشمند معروف و برتر جهان

مجموعه: زندگینامه شعرا و دانشمندان

ده دانشمند معروف و برتر جهان

شکی نیست که دانشمندان به پیشرفت مستمر جامعه ی امروز کمک بسیاری کرده اند. بعضی از چیزهایی که ما امروز از آن ها بهره مند هستیم مثلاًنیرویبرق،حاصل اختراعات کسی است که زندگی خود را وقف این کار کرده است. بر خلاف سایر مشاغل، دانشمندان به خاطر اینکه از هر چیزی برای تحقیق و نو آوری دست می کشند مشهور هستند. درطول تاریخ از دانشمندان بسیاری یاد شده است که به خاطر اعتقادشان مورد آزار و اذیت قرار گرفتند اما حتی این هم آنها را از قدم برداشتن به سوی پیشرفت باز نداشت. در تلاش برای تجلیل از دانشمندان سراسر دنیا، این مقاله سعی دارد برخی از بزرگترین دانشمندان تاریخ را معرفی کند.

ارسطو

ارسطو به عنوان برجسته ترین فیلسوف دوران خودش شناخته شده است. او دانش وسیعی در رشته های مختلف داشت، که تنها عده ی کمی از دانشمندان قادر به این کار بوده اند.او دررشته های فیزیک، جانور شناسی، بیولوژی، سیاست، علم اخلاق و منطقعلاوهبررشتههایدیگرنیز نقش داشته است. با وجود اینکه ارسطو صد ها سال پیش از این زندگی می کرده است اماهنوزهمدر عصر حاضرنتیجه ی اقدامات او احساس می شود.

سراسحاق نیوتون

احتمالاً اسحاق نیوتون هم درست مثل ارسطو، از بزرگترین دانشمندان زمان خودش بوده است. او نیز در زمینه های مختلفی مثل ریاضیات، فیزیک و فلسفه ی طبیعی در کنار سایر رشته ها مهارت زیادی داشت. نیوتون بیشتر به خاطر نقشی که در تلاش و نهایتاً روشن کردن قانون گرانش و سه قانون حرکت داشت شناخته شده است. هیچ نشانه ای در زندگی جوانی این مرد بزرگ دانش وجود نداشت که نشان دهد اویکی از مشهور ترین دانشمندان دنیا خواهد شد ولی او توانست بر تمام موانعی که در برابرش بود غلبه کند و پیروز شود.

گالیلو گالیلی (گالیله)

تا به امروز گالیله هنوز هم به عنوان کسی که بیشترین سهم را در پیشرفت علم داشته شناخته شده است. با وجود اینکه به خاطر اعتقادش توسط کلیسا مورد آزار و اذیت قرار گرفتاما حتا آن هم او را از انجام اکتشافاتی که در عصر حاضر هم مورد استفاده هستند باز نداشت. او نه تنها یک فیزیکدان بلکه ستاره شناس و فیلسوف هم بود. سهم او در پیشرفت علم، اختراع تلسکوپ و بیان دو قانون اول حرکت را در بر دارد.

چارلز رابرت داروین

در ادامه، شماره ی چهار چارلز داروین است. هرچند کسانی هستند که در دانشمند بودن او اختلاف نظر دارند. سهم عمده ی او در یافتن منشاء انسان است. او همچنین به خاطر سفرهای بسیاری که دور دنیا برای اثبات نظریه خود انجام داده معروف است.

البرت انیشتین

با توجه به گذشته ی البرت انیشتین، هیچ کس فکر نمی کرد پسری که تا سه سالگی نمی توانست حرف بزند و تا هشت سالگی نمی توانست بخواند، یکی از بزرگترین دانشمندان تاریخ باشد. با وجود موانعی که در پیش داشت توانست جایزه ی صلح نوبل را به خاطر تلاش هایی که در زمینه ی فیزیک انجام داد، بگیرد.

توماس ادیسون

هیچ دانشمند دیگری نتوانسته است مثل ادیسون بیش از 1000 اختراع ثبت شده داشته باشد.مثل انیشتین، ادیسون هم در کودکی مشکلات یادگیری داشت. دستگاه گرامافون و لامپ الکتریکی از اختراعات اوست.

الساندرو جوزپه آنتونیوآناستاسیو ولتا

ولتا که ایتالیایی بود به عنوان یک دانشمند در زمینه ی توسعه ی باتری الکتریکی تلاش کرد. واحد اندازه گیری الکتریسیته "ولت" به یاد او و به خا طر احترام به تلاش های او نام گذاری شده است.

استفن هاکینگ

بعد از درگذشت البرت انیشتین، کسی فکر نمی کرد که دوره ی دانشمندان گذشته باشد اما استفن هاکینکزبه لیست بزرگترین دانشمندان قرن بیستم اضافه میشود. شهرت او به خاطر نظریه ی انفجار بزرگ و سیاه چاله است. او همچنین در دانشگاه کمبریج به عنوان استاد ریاضیات تدریس کرده است.

لوئی پاستور

لوئی بیشتر به خاطر تلاش هایی که در زمینه ی پزشکی انجام داده شناخته شده است. نظریه ی جوانه ((germاولین بار بوسیله ی او معرفی شد و در ازآن پس در مطالعات میکرو بیولوژی مورد استفاده قرار می گیرد.

سر جاگادیش چاندرا بوز

جاگادیش به خاطر اقداماتش در اختراع رادیو و مایکرو ویو مشهور است. او که اولین دانشمند بنگالی (بنگلادشی) است تلاش های بسیاری در زمینه ی پیشرفت علم داشته است.

لیست فوق تلاش کرده است که تنها بعضی از بهترین دانشمندان طول تاریخ را معرفی کند و این بدان معنی نیست که دانشمندانی که اینجا ذکر نشده اند در رشته های خاص خود تلاش های ارزنده ای نداشته اند. همچنان که دنیا و تکنولوژی پیشرفت می کند تلاش های بسیاری هم صرف این میشود که وسایل الکترونیکی موجود راکارآمد تر و کم هزینه تر کنند. برای مثال پس از اختراع اینترنت پیشرفت ها ادامه داشته است تا اطمینان حاصل شود که دسترسی به اینترنت نه تنها ارزان تر بلکه ساده تر هم باشد

موفق باشید

گروه آموزشی پایه ششم

دبستان هیات امنایی  دکتر علی شریعتی شهرکرد

هر کس بنا بر تجربه يا تحقيق خود زمان يا زمانهاي خاصي را براي مطالعه پيشنهاد مي کند. به راستي بهترين زمان براي مطالعه چه موقعي است؟ چه زماني حافظه توانايي بيشتري براي به خاطر سپاري مطالب دارد؟ در چه هنگامي از شبانه روز، مغز کارايي بالاتري دارد؟ و خلاصه اينکه در چه زماني بايد درس خواند تا بتوان حد اکثر استفاده را از درس و يادگيري برد؟ 
پاسخ به اين پرسشها متفاوت است. عده اي معتقدند شب و خصوصا آخر شب، زماني مناسب براي مطالعه و يادگيري است و برعکس، عده اي ديگر عقيده دارند که مناسب ترين زمان براي يادگيري اوايل صبح است.
گروهي که معتقدند مطالعه آخر شب مناسب تر است، ميگويند چون خواننده بعد از مطالعه مي خوابد ذهن فرصت کافي براي پردازش اطلاعات دارد و مطالب خوانده شده بهتر در حافظه تثبيت مي گردد. لذا مطالب براي مدت طولاني تري در حافظه باقي مي ماند. در واقع اين گروه معتقدند از آنجا که در هنگام خواب مطلب يا اطلاعات جديد ديگري وارد حافظه نمي شود لذا فرصت کافي براي پردازش اطلاعات وارده است. 
آنان معتقدند با اين روش مطالب خوانده شده بهتر به خاطر سپرده مي شوند و کمتر فراموش مي گردند، زيرا خواب فرصتي بسيار مناسب براي ماندگاري آنها در حافظه است. 
گروهي که مطالعه در صبح زود را پيشنهاد مي کنند عقيده دارند که يادگيري نياز به مغز آماده وسر حال و بدون خستگي دارد . اين عده معتقدند با مغز خسته نمي توان چيزي را به درستي آموخت. در واقع اصل را بر آمادگي مغز مي دانند. اينان بر اين عقيده هستند که چون در شب مغز استراحت کرده و شخص خستگي ذهني ندارد لذا هنگام صبح آمادگي بيشتري براي يادگيري دارد و آنچه در صبح خوانده شود بهتر در حافظه باقي مي ماند، به همين دليل مطالعه در اوايل صبح را پيشنهاد مي کنند.

تفاوت صبح زود با آخر شب 
اخيرا عده اي از محققين نظره اي داده اند مبني بر اين که ساعات بين 30/8 تا 30/6 بعد از ظهر بهترين زمان براي مطالعه است 
اين پژوهشگران مي گويند: علم جديد« علم گاه زيست شناسي» مي گويد در هر ساعت از شبانه روز انسان استعداد و توانايي خاصي دارد. طبق عقايد قبلي پزشکان انسان طي ساعات مختلف شبانه روز در يک حالت تعادل پايدار به سر مي برد. 
اما يافته هاي اخير علم گاه زيست شناسي( کرونوييو لوژي) نشان مي دهد، بدن انسان در طي شبانه روز متحمل تغييرات زيادي در اين زمينه مي شود و در هر ساعت از روز توانايي خاصي دارد. 
اين محققين معتقدند حافظه کوتاه مدت و سرعت انتقال فکري در بيشتر افراد در ساخت آخر صبح تا اوايل بعد از ظهر به بيشترين حد فعاليت مي رسد. بهترين زمان براي فعال شدن حافظه دراز مدت از ساعت30/6تا30/8 بعد از ظهر است بنابراين اين اوقات زماني بسيار مناسب براي مطالعه به شمار مي رود. در ساعت آخر شب و اوايل صبح ميزان حافظه دراز مدت، درک مطلب و فراگيري دروس در کمترينم حد ممکن است . 
از همين نکته بايد استفاده کرد و به دانش آموزان توصيه کرد و زماني که حافظه دراز مدت فعاليت چنداني ندارد کم تر مطالعه کند. همچنين مي گويند: ميزان احساسات فرد نسبت به درد به طور کلي در طي روز افزايش مي يابد و در هنگام شب به حد اکثر مي رسد. طبق بررسي هاي انجام شده در زنان باردار نيز بيشترين شروع ساعات درد زايمان 12 نيمه شب تا 4 صبح است.

زمان دقيق مطالعه 
واقعيت اين است که هيچ زماني به طور دقيق و انحصاري براي مطالعه وجود ندارد ؛ يعني دقيقا نمي توان مشخص کرد که در چه هنگامي بايد مطالعه و در چه موقعي از آن پرهيز کرد بلکه هر وقت احساس کرديد که مي توانيد مطالعه کنيد درس خواندن را شروع کنيد. 
زمان مطالعه بستگي به خود شما دارد که چه موقعي از نظر جسمي و رواني آمادگي لازم را داريد. اگر نسبت به زمانهاي خاص براي مطالعه شرطي شده ايد آن اوقات بهترين زمان مطالعه است .
فرضا اگر هميشه عادت داريد صبح ها در مکان مشخص مطالعه کنيد آن زمان و آن مکان براي شما بسيار مناسب است زيرا نسبت به زمان و مکان مطالعه شرطي شده ايد تا آمادگي بيشتري براي تمرکز و يادگيري داريد.
به ياد داشته باشيد که بلافاصله پس از غذا خوردن( خصوصا ناهار يا شام) مطالعه نکنيد؛ زيرا با پر بودن معده خون به طرف آن هجوم آورده تا غذا هر چه سريعتر هضم گردد و در نتيجه خون کمتري به مغز مي رسد و احساس خواب آلودگي به فرد دست داده و سطح هوشياري مغز کاهش مي يابد . بنابراين پس از صرف غذا کمي استراحت کرده و بعد مطالعه را شروع کنيد.

شگفتي هاي زمان در حيات انسان 
« اکثر انسانها از نيمه شب تا شش صبح به دنيا مي آيند و بين 4 تا 10 صبح بدرود حيات مي گويند.»
و اما توصيه اي براي کساني که شديدا غير فعال هستند.برنامه روزانه خود را تجديد سازمان کنيد کارهاي مشکل و فعاليت هاي خلاقه را صبح هنگامي که کاملا هوشيار هستيد انجام دهيد و برنامه خود را طوري ترتيب دهيد که فعاليت هاي تحريک کننده و همکشي در طول ساعت اوليه بعدازظهر صورت بپذيرد در زير روشهايي را عنوان مي کنيم که طي آنها مي توانيد با ساعت دروني تان سازگار تر و موافق تر زندگي کنيد. 
9 صبح: حافظه کوتاه مدت انسان در نيمه هاي شب در اوج قدرت خود قرار دارد زيرا دماي بدن به پايين ترين مقدار خود مي رسد و مغز در اين حالت به نحو کار آيندي قادر به ذخيره اطلاعات مي باشد . اما خوشبختانه حافظه کوتاه مدت شما در ساعت 9 صبح نيز هنوز خوب کار مي کند. احتمالا اين درست همان زماني است که شما شروع به کار مي کنيد و اگر چنين است زمان مناسبي است براي ملاقات هاي کوتاه ولي نه ديدار هاي طولاني؛ زيرا زمان حافظه کوتاه مدت است. 
11 صبح: حل مسائل بين اواسط صبح و اواخر آن از هر زمان ديگري سهل تر انجام مي پذيرد پس از آن به علت افزايش خستگي اين توانايي سير نزولي خود را طي مي کند . بهترين وقت براي تصميم گيري دشوار، حول و حوش قبل از نهار است. 
2تا 5 بعد ازظهر: حساسيت نسبت به درد در واپسين ساعات بعد از ظهر به حداقل خود رسيده و بالعکس در نيمه هاي شب به اوج خود مي رسد، بنابراين بهتر است از دندانپزشک خود خود براي بعد از ظهر وقت بگيريد و از جلسات معالجاتي در ابتداي صبح پرهيز کنيد. با آغاز عصر، حساسيت نسبت به درد افزايش مي يابد، بنابراين اگر بايستي با دوچرخه خود به زمين بيفتيد يا تزريقي داشته باشيد آن را حدود ساعت 8 شب انجام دهيد. 
3 بعد از ظهر: حافظه بلند مدت آن نوع حافظه اي است که در موقع به خاطر آوردن وقايع ديروز يا ماه هاي گذشته از آن استفاده مي کنيم و در حدود 3 بعد از ظهر بيش از هر زماني با کارآيي عمل مي کند. اگر بايستي مطلب مهمي را به خاطر بسپاريد اين ساعت وقت آن است. 
4تا 8 بعد از ظهر: سرعت واکنش در ابتداي روز، نسبت به هر وقت ديگري کمتر است. ليکن تدريجا بهبود يافته و بين واپسين ساعات بعد از ظهر و اواسط عصر به بالاترين مقدار خود مي رسد . اين بهترين موقع براي تايپ کردن يا بازي تنيس است. 

7 بعد ازظهر: متابوليسم در اوايل عصر بالاترين حد خود را دارا است و در ساعت اوليه صبح پايين ترين حد را . اين حقيقت که سرعت متابوليسم در نيمه هاي شب کاهش مي يابد، به مبتلايان سرطان اميد تازه اي مي بخشد . سلول ها در حالت «کند» خود در مقابل داروهاي خاصي کمتر آسيب پذيرند و با زمان بندي صحيح وعده هاي مصرف مواد ضد سرطان مي توان کارايي آنها را افزايش داد. داروهاي ضد آسم و مسکن ها نيز در ساعات آخر عصر مؤثر ترند و اثرات جانبي کمتري را بر جاي مي گذارند. اما مخاطب اصلي ما دانش آموزان ، داوطلبان کنکور و دانشجويان هستند که بايد در ساعت هاي مختلف با توجه به آمادگي جسماني و ذهني مطالعه کنند و لزوما نبايستي در يک زمان بسيار کوتاه که شايد حافظه بلند مدت با کوتاه مدت قدري بيشتر فعال هستند، مطالعه کنند.

بسم الله الرحمن الرحیم

الف – در بخش تولید علم

1- ورود ایران به جمع 10 کشور تاثیر گذار جهان با پیشرفت اعجاب انگیز علمی

در بیست و هفتمین جلسه ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور که روز سه شنبه دوازده دی ماه جاری در دبیرخانه این شورا برگزار شد، اعلام گردید که شورای اطلاعات ملی آمریکا در گزارش چشم انداز بیست ساله جهان، ایران را به دلیل پیشرفت های اعجاب انگیز علمی، یکی از 10 کشور تاثیر گذار جهان تا دو دهه آینده دانست. پیشرفت های اعجاب انگیز علمی و فناوری کشور در سال های اخیر، به عنوان یکی از منابع تولید قدرت ایران در عرصه بین الملل مورد توجه قرار گرفته است.

2- ایران در جایگاه سیزدهم تولید علم جهان قرار گرفت.

دکتر مهراد رییس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری تعداد مقالات پردازش شده ایران در ISI   را 519 مقاله ذکر کرد و گفت: با گذشت تنها 7 روز از سال نو میلادی ایران جایگاه 13 تولید علم دنیا را به خود اختصاص داده است. ایشان همچنین با اشاره به اینکه شتاب علمی ایران بی نظیر است اعلام کرد، تولید علم در ایران 11 برابر دنیاست. وی اضافه کرد تعداد مقالات نمایه شده ایران در پایگاه اسکوپوس 14 هزار مقاله بوده در حالیکه تعداد مقالات ترکیه در این پایگاه علمی تاکنون 12 هزار مقاله ثبت شده است.

3- سهم 30 درصدی دانشگاه های علوم پزشکی در تولید علم کشور

در یک دهه گذشته سهم وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از همه تولید علم کشور 58 درصد، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی5ر31 درصد و دانشگاه آزاد اسلامی 5ر10  درصد بوده است.  محسابه سهم تولید علم در وزارت علوم، وزارت بهداشت و دانشگاه آزاد براساس میزان فعالیت های علمی که نتیجه آن به صورت چاپ مقالات علمی د رنشریات بین المللی طاهر می شود، انجام می شود.

ب – در حوزه پزشکی و سایر علوم 

1-  اهدای بالاترین مدال فناوری آمریکا به جراح چشم ایرانی

مدال ملی علوم از سال 1959 توسط رییس جمهور ایالات متحده آمریکا به افرادی که مهمترین مشارکتها را در پیشبرد دانش در حوزه های علوم اجتماعی و رفتاری ، زیست شناشی، شیمی ، مهندسی، ریاضی و فیزیک داشته، اهدا شده است. کمیته 12 نفره ای مسئول برگزیدن برندگان جایزه است که توسط بنیاد ملی علوم مدیریت می شود.

این مدال امسال( 2013 میلادی) به آقای غلامعلی پیمان تعلق گرفت این حراج شبکیه برای اختراع دستورالعمل جراحی چشم لازیک این جایزه را در بخش فناوری و نوآوری دریافت کرده است. تجربه بیش از 40 سال وی در مهندسی و داروشناسی و همچنین تجربه و اطلاعات ژرف وی در عرصه چشم پزشکی به بهبود روشهای جراحی چشمی و شیوه های درمانی انقلابی منتهی شده است.

2-  محققان ایرانی نوعی ترمیم کننده آسفالت با ماندگاری بالا ساختند

پژوهشگران دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست دانشگاه صنعتی امیر کبیر نوعی پر کننده جدید برای ترمیم آسفالت عرضه کردند که عمر و ماندگاری آسفالت را افزایش می دهد.

    مشکلات آسفالت ها، ایجاد تدریجی ترک، نفوذ آب و تخریب آنها است که روش متداول برای ترمیمی آسفالت، استفاده از مواد درزگیر است ولی خود درزگیرها در صورت نامطلوب بودن در مدت کوتاهی از ترک خارج می شوند. در این طرح تلاش بر آن شده که چسبندگی بین درزگیر و آسفالت افزایش یابد تا کارایی درزگیر را به میزان قابل ملاحظه ای افزایش دهد. براساس نتایج آزمایشگاهی این ماده می تواند عمر آسفالت را بین 2  تا 4 سال افزایش دهد. این آسفالت در یکی از محورهای شمالی کشور استفاده شد و نتایج یک ساله نشان داد این ماده می تواند مقاومت آسفالت را افزایش دهد. سابقه استفاده  از درزگیرها در دنیا حدود 40 سال ذکر شده و ترکیب های پرکننده موجود در بازار بیشتر دو جزیی و عمر کوتاه و کارایی کمتری دارند. در حالیکه هزینه تولید این درزگیر جدید در حدود نصف نمونه خارجی است و می توان از دستگاههای موجود درزگیری برای تزریق آن استفاده کرد.     

باتشکر از نویسنده مهدی حیدری

چگونه مطالب درسي را مرور کنيم؟ 

در سال‌هاي پايه، فاصله مطالعه تا يادآوري مطالب بسيار کوتاه است، به همين دليل نياز و لزوم مرور دروس به درستي لمس نخواهد شد؛ اما درمقطع پيش‌دانشگاهي،‌ داوطلبان فرصتي براي مطالعه شب امتحان نخواهند داشت. بنابراين لازم است بعد از مطالعه صحيح و اصولي و رسم الگوي يادآوري، مطالب مطالعه شده مرور شوند تا در روز کنکور درحافظه بلندمدت بوده و براحتي قابل يادآوري باشند.

براي مرور صحيح بهتر است مراحل و شيوه درست آن را رعايت کنيم.

الف) انواع مرور:

مرور مي‌تواند به 3 شکل زير صورت پذيرد:

1- مرور از روي جزوه و کتاب:

در اين نوع مرور، داوطلب، مطلب را از منبع اوليه مجدداً مرور مي‌کند. يقيناً حتي اگر فقط مطالب مهم و قسمت‌هايي که علامت زده شده نيز مطالعه شوند، باز هم مرور از روي جزوه زمان زيادي را صرف خواهد کرد.

2- مرور با تست:

مي‌توانيد با زدن تست، ضمن حفظ آمادگي مطالب مورد مطالعه، آن را مرور کنيد؛ اما مرور با تست نمي‌تواند جامعيت مطلب را تضمين کند. يعني ممکن است بخشي از مطلب يا نکاتي وجود داشته باشند که در مجموعه تست مورد سؤال قرار نگيرد.

3- مرور از روي الگوي يادآوري (خلاصه‌نويسي):

اين نوع مرور، کامل‌ترين و مطمئن‌ترين و نيز سريع‌ترين شکل مرور است. در اين نوع مرور، شما بايد الگوي يادآوري فصل مورد نظر را در ذهن خود رسم کنيد و سعي کنيد تمامي قسمت‌ها را يادآوري کنيد و اگر نتوانستيد بخشي از الگو را يادآوري کنيد، بايد ابتدا کمي به ذهنتان فشار بياوريد تا گرسنه شود و آن گاه مي‌توانيد از روي منبع اصلي (جزوه و کتاب) آن را کامل کنيد.

اين کار باعث مي‌شود تا شما تمامي مطالب را مرور کنيد و مطلبي از قلم نيفتد. البته بعد از مرور الگو، مي‌توانيد تعدادي تست (به تناسب زمان و مبحث) نيز بزنيد.

ب) مراحل صحيح مرور:

اما اين که با چه فاصله زماني، مطالب را مطالعه و مرور مي‌کنيم نيز اهميت بسيار زيادي دارد.

طبق تحقيقات صورت گرفته، مطالب بايد يک روز بعد از رسم الگوي يادآوري فصل مجددا مرور شوند. تا يک هفته بعدمطالب در حافظه ما وجود دارد، اما يک هفته بعد بايد مجدداً الگو را به روش گفته شده مرور کرد. سومين مرور يک ماه بعداست و اگر مطالب 4 ماه بعد مرور شوند، بيشتر جزئيات در حافظه ما باقي خواهند ماند.

شما مي‌توانيد براي تنظيم دقيق اين فواصل زماني از يک تقويم استفاده کنيد. به اين ترتيب که بعد از رسم الگوي يادآوري، در فواصل يک روز، يک هفته، يک ماه و 4 ماه، نام الگويي را که بايد مرور کنيم، يادداشت نماييم تا در روز مرور آن را به طور کامل انجام دهيم.