چون درخت فروردین پر شکوفه شد جانم

                                                  دامنی زگل دارم بر چه کس بیفشانم

ای نسیم جان پرور امشب از برم بگذر

                                              ورنه اینچنین تا صحر نمی مانم

لاله وار خورشبدی در دلم شکوفا شد

                                              صد بهار گرمی زا سرزد از زمستانم

دانه ی امید آخر شد نهال بار آور

                                          صد جوانه پیدا شد از تلاش پنهانم

• ایلامیان: آوان و ایذه و شوش.
• مادها: هگمتانه.
• پارت‌ها: شیروان.
• هخامنشیان: هگمتانه، شوش، تخت جمشید و پاسارگاد.
• سلوکیان: سلوکیه و انطاکیه.
• اشکانیان: صددروازه و ایذه و تیسفون.
• ساسانیان: بیشاپور، تیسفون، شوشتر، کرمانشاه، کازرون

•             طاهریان: مرو و نیشابور.

•           صفاریان: زرنج.

•           علویان: آمل.

•           سامانیان: بخارا.

•           زیاریان: گرگان.

•           بوییان: شیراز.

•           غزنویان: غزنین و لاهور.

•           سلجوقیان: نیشابور، مرو، اصفهان، کرمان و همدان.

•           اتابکان آذربایجان: تبریز.

•           اتابکان فارس: شیراز.

•           اتابکان لر: ایذه و خرم‌آباد.

•           قراختاییان: کرمان.

•           خوارزمشاهیان: گرگانج.

•           ایلخانان: مراغه، سلطانیه و تبریز.

•           کرتیان: هرات.

•           مظفریان: یزد، کرمان.

•           سربداران: سبزوار.

•           چوپانیان: تبریز.

•           جلایریان: تبریز و بغداد.

•           تیموریان: سمرقند و هرات.

•           اسماعیلیه: قزوین و الموت

•           قراقویونلوها: تبریز.

•           آق‌قویونلوها: تبریز.

•           صفویان: تبریز، قزوین و اصفهان.

•           افشاریان: مشهد.

•           زندیان: شیراز، ملایر ،کرمان.

•           قاجاریان: ساری، تهران.

•           پهلوی‌ها: تهران.

•           جمهوری اسلامی: تهران.

• ایلامیان: آوان و ایذه و شوش.
• مادها: هگمتانه.
• پارت‌ها: شیروان.
• هخامنشیان: هگمتانه، شوش، تخت جمشید و پاسارگاد.
• سلوکیان: سلوکیه و انطاکیه.
• اشکانیان: صددروازه و ایذه و تیسفون.
• ساسانیان: بیشاپور، تیسفون، شوشتر، کرمانشاه، کازرون

•             طاهریان: مرو و نیشابور.

•           صفاریان: زرنج.

•           علویان: آمل.

•           سامانیان: بخارا.

•           زیاریان: گرگان.

•           بوییان: شیراز.

•           غزنویان: غزنین و لاهور.

•           سلجوقیان: نیشابور، مرو، اصفهان، کرمان و همدان.

•           اتابکان آذربایجان: تبریز.

•           اتابکان فارس: شیراز.

•           اتابکان لر: ایذه و خرم‌آباد.

•           قراختاییان: کرمان.

•           خوارزمشاهیان: گرگانج.

•           ایلخانان: مراغه، سلطانیه و تبریز.

•           کرتیان: هرات.

•           مظفریان: یزد، کرمان.

•           سربداران: سبزوار.

•           چوپانیان: تبریز.

•           جلایریان: تبریز و بغداد.

•           تیموریان: سمرقند و هرات.

•           اسماعیلیه: قزوین و الموت

•           قراقویونلوها: تبریز.

•           آق‌قویونلوها: تبریز.

•           صفویان: تبریز، قزوین و اصفهان.

•           افشاریان: مشهد.

•           زندیان: شیراز، ملایر ،کرمان.

•           قاجاریان: ساری، تهران.

•           پهلوی‌ها: تهران.

•           جمهوری اسلامی: تهران.

با خوشحالی پرده سنگر را کنار زد ولی ناگهان صدای انفجاری را شنید، که کسانی را میدید که آنها در اعملیات شهید هده بودند حالا فهمید که شید شده است.

این عضو مخروطی شکل بصورت کیسه‌ای عضلانی تقریبا در وسط فضای قفسه سینه (کمی متمایل به جلو و طرف چپ) ابتدا در دل اسفنج متراکم و وسیعی مملو از هوا یعنی ریه‌ها پنهان شده و سپس توسط یک قفس استخوانی بسیار سخت اما قابل انعطاف مورد محافظت قرار گرفته است. ابعاد قلب در یک فرد بزرگسال حدود 6x9x12 سانتیمتر و وزن آن در آقایان حدود 300 و در خانمها حدود 250 گرم (یعنی حدود 0.4 درصد وزن کل بدن) می‌باشد.

قلب توسط یک دیواره عضلانی عمودی به دو نیمه راست و چپ تقسیم می‌شود. نیمه راست مربوط به خون سیاهرگی و نیمه چپ مربوط به خون سرخرگی است. هر یک از دو نیمه راست و چپ نیز مجددا بوسیله یک تیغه عضلانی افقی نازکتر به دو حفره فرعی تقسیم می‌شوند. حفره های بالایی که کوچکتر و نازکتر هستند بنام دهلیز موسوم بوده و دریافت کننده خون می‌باشند. حفره‌های پایینی که بزرگتر و ضخیم‌ترند بطن های قلبی هستند و خون دریافتی را به سایر اعضاء بدن پمپ می‌کنند. پس قلب متشکل از چهار حفره است: دو حفره کوچک در بالا (دهلیزهای راست و چپ ) و دو حفره بزرگ در پایین (بطنهای راست و چپ).

شریانهای کرونری

شریانهای کرونری از آئورت بیرون می‌آیند. آئورت ، شریان یا سرخرگ اصلی بدن می‌باشد که از بطن چپ ، خون را خارج می‌سازند. شریانهای کرونری از ابتدای آئورت منشا گرفته و بنابراین اولین شریانهایی هستند که خون حاوی اکسیژن زیاد را دریافت می‌دارند. دو شریان کرونری (چپ وراست ) نسبتا کوچک بوده و هر کدام فقط 3 یا 4 میلیمتر قطر دارند.

این شریانهای کرونری از روی سطح قلب عبور کرده و در پشت قلب به یکدیگر متصل می‌شوند و تقریبا یک مسیر دایره‌ای را ایجاد می‌کنند. وقتی چنین الگویی از رگهای خونی قلب توسط پزشکان قدیم دیده شد، آنها فکر کردند که این شبیه تاج می‌باشد به همین دلیل کلمه لاتین شریانهای کرونری (Coronary یعنی تاج) را به آنها دادند که امروزه نیز از این کلمه استفاده می‌شود. از آنجایی که شریانهای کرونری قلب از اهمیت زیادی برخوردار هستند، پزشکان تمام شاخه‌ها و تغییراتی که می‌تواند در افراد مختلف داشته باشد را شناسایی کرده‌اند. شریانهای کرونری چپ دارای دو شاخه اصلی می‌باشد که به آنها اصطلاحا نزولی قدامی و شریان سیرکومفلکس یا چرخشی می‌گویند و این شریانها نیز به نوبه خود به شاخه‌های دیگری تقسیم می‌شوند.

این شریانها ، باعث خونرسانی به قسمت بیشتر عضله بطن چپ می‌شوند. بطن چپ دارای عضلات بیشتری نسبت به بطن راست می‌باشد زیرا وظیفه آن ، تلمبه کردن خون به تمام قسمتهای بدن است. شریانهای کرونری راست ، معمولا کوچکتر بوده و قسمت زیرین قلب و بطن راست را خونرسانی می‌کند . وظیفه بطن راست تلمبه کردن خون به ریه‌ها می‌باشد. شریانهای کرونری دارای ساختمانی مشابه تمام شریانهای بدن هستند اما فقط در یک چیز با آنها تفاوت دارند که فقط در زمان بین ضربانهای قلب که قلب در حالت ریلکس و استراحت قرار دارد، خون دراین شریانها جریان می‌یابد.

وقتی عضله قلب منقبض می‌شود، فشار آن به قدری زیاد می‌شود که اجازه عبور خون به عضله قلب را نمی‌دهد، به همین دلیل قلب دارای شبکه موثری از رگهای باریک خونی است که تمام نیازهای غذایی و اکسیژن رسانی آن را به خوبی برآورده می‌کند. در بیماران کرونری قلب ، شریانهای کرونری تنگ و باریک می‌شوند و عضلات قلب از رسیدن خون و اکسیژن به اندازه کافی محروم می‌گردند. (مانند هنگامی که که یک لوله آب به دلایل مختلفی تنگ شود و نتواند به خوبی آبرسانی کند).

در این صورت ، در حالت استراحت ممکن است اشکالی برای فرد ایجاد نشود ،, اما وقتی که قلب مجبور باشد کار بیشتری انجام دهد و مثلا شخص بخواهد چند پله را بالا برود، شریانهای کرونری نمی‌توانند بر اساس نیاز اکسیژن این عضلات ، به آنها خون و اکسیژن برسانند و در نتیجه شخص در هنگام بالا رفتن از پله‌ها دچار درد سینه و آنژین قلبی می‌گردد. در چنین مواقعی اگر فرد کمی استراحت کند، درد معمولا از بین خواهد رفت. اگر یک شریان کرونری به علت مسدود شدن آن توسط یک لخته خون ، به طور کامل جلوی خونرسانی‌اش گرفته شود، قسمتی از عضله قلب که دیگر خون به آن نمی‌رسد، خواهد مرد و این ی

ای مادر عزیز که جانم فدای تو

قربان مهربانی لطف و صفای تو

هرگز نشد محبت یاران دوستان

هم پایه محبت و مهر و وفای تو

مهرت برون نمی رود از سینه ام که هست

این خانه خانه ی تو این دل سرای تو

ای مادر عزیز که جان داده ای مرا

سهل است اگر که جان دهم اکنون برای تو

خشنودی تو مایه خوشنودی من است

زیرا بود رضای خدا در رضای تو

گر بود اختیار جهانی بدست من

می ریختم تمامجهان را به پایه تو